Một loài rau lạ mới xuất hiện trên thị trường đã được nhiều người săn lùng, bởi ngoài dinh dưỡng cao gấp nhiều lần so với các loại rau khác, còn có thể chữa bệnh, chế biến thành thuốc, làm đẹp…

Loại rau lạ này có thể ăn hàng ngày, bổ như thực phẩm chức năng, đang được sử dụng trong công nghệ dược phẩm, mỹ phẩm, nước giải khát dinh dưỡng, dược liệu kết hợp chữa bệnh và chế biến được nhiều món ngon.

Tự diệt sâu bọ

Các nhà khoa học nghiên cứu về loài cây chùm ngây (rau độ sinh, cây thần diệu, cây vạn năng) rất bất ngờ khi phát hiện ra hàm lượng dinh dưỡng cây chùm ngây cao hơn gấp nhiều lần so với những loại rau, củ, quả khác. Người dân An Giang, Phú Quốc, Thanh Hóa, Ninh Bình, Ninh Thuận... ăn loài rau này hàng ngày, và dùng chữa bệnh.

Vườn chùm ngây ở trang trai Hồ Việt Hoa (Bắc Giang).

Kết quả nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), cây chùm ngây có lượng Vitamin C cao gấp 7 lần cam, Vitamin A cao gấp 4 lần cà rốt, Calcium gấp 4 lần sữa, chất sắt gấp 3 lần cải bó xôi, đạm gấp 2 lần ya-ua, potassium gấp 3 lần trái chuối...

Ở Việt Nam vài năm nay một số tổ chức, cá nhân đã tự phát triển trồng loài rau sạch này ra nhiều địa phương, giá bán khoảng 100 ngàn/1kg.

Bí ẩn của loại rau làm đẹp da

Theo GS.TS. Nguyễn Lân Dũng, rau chùm ngây có nguồn gốc ở vùng Ấn Độ, Nam Mỹ và vùng Đông Nam Á. Cây dễ trồng bằng cách gieo hạt và ươm cành, hợp với các vùng đất (trừ vùng đất úng ngập).

Rau nhiều dinh dưỡng nên người già, phụ nữ và trẻ em được khuyến cáo là nên dùng để tăng cường sức khỏe, chăm sóc da, chống lão hóa...

Hiện rau chùm ngây đang là lựa chọn số một với người tiêu dùng bởi là rau sạch. Đặc biệt bí ẩn là rau không có sâu bọ nên không bị phun thuốc trừ sâu như những loại rau quả khác – là điều mà các nhà khoa học chưa lý giải được và người tiêu dùng rất yên tâm ăn.

GS Nguyễn Lân Dũng hướng dẫn, cây chùm ngây thân gỗ, nếu không bấm ngọn sẽ mọc cao hàng chục mét, óng chuốt, không có gai. Rau lá kép màu xanh mốc, nấu canh vị ngon ngọt hơn rau ngót. Chùm ngây 3 tháng tuổi có thể thu hái rau. Khi cây cao 60 cm cần cắt ngọn, tỉa cành để thúc cây đâm chồi. 6 tháng tuổi cây cao khoảng 2 mét là được thu hoạch rộ, mỗi cây có thể hái 500 - 900gram lá tươi/tháng. Các loại rau khác chỉ hái 1- 3 lứa/vụ, nhưng cây chùm ngây trồng một lần hái bán cả năm, tuổi cây cao, nên được coi là loại rau kinh tế nhất hiện nay.

Cây rau chùm ngây thu hái

Cây chùm ngây đang trở thành món rau phổ biến trong nhiều nhà, có thể chế biến đủ món luộc, xào, nấu canh, thậm chí là ăn sống.

Thống kê chưa đầy đủ có thể điều trị đến hơn 300 căn bệnh. Trong cây chùm ngây chứa hơn 90 chất dinh dưỡng tổng hợp (có 7 loại vitamin, 6 loại khoáng chất, 18 loại axit amin, 46 chất chống ôxy hóa, liều lượng lớn các chất chống viêm nhiễm, kháng sinh, kháng độc tố… giúp ngăn ngừa và điều trị ung thư, u xơ tiền liệt tuyến, ổn định huyết áp, hạ cholesterol, bảo vệ gan, trị suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, bảo vệ gan… Đặc biệt, hợp chất zeatin chống lão hóa, làm đẹp da cao gấp vài ngàn lần so với các loại cây khác.

Cách dùng

- Thu hái rau xong cần ăn sớm kẻo mất dinh dưỡng. Công nghệ sấy lạnh giữ được dưỡng chất lâu hơn. Cách phơi khô, hoặc sấy sau 12 giờ sẽ mất nhiều giá trị dinh dưỡng.

- Lá chùm ngây (non và già) nấu với thịt, tôm, nấm hoặc nấu suông ngon hơn rau ngót, rất ngọt, bổ dưỡng vì giàu đạm, các vitamin thiết yếu, khoáng chất… giúp cơ thể sẽ khỏe mạnh, tăng cường sức đề kháng.

Ngon nhất là nấu canh chùm ngây với tôm. Sơ chế tôm sạch, chẻ lưng rút bỏ chỉ đen, đập giập tôm, cho vào nước đun sôi thịt tôm sẽ nở, dai hơn. Đợi nước sôi tiếp hãy cho rau vào, nêm nếm cho vừa ăn. Tôm và rau chùm ngây rất hợp vị, canh ngọt đậm đà, thanh thoát, hương vị độc đáo.

Lưu ý là nấu nước sôi hãy cho rau vào, kẻo nước sôi quá, nhiệt độ cao sẽ mất dưỡng chất. Canh rau chùm ngây chín tới ăn ngon và bảo tồn dưỡng chất. Vì dinh dưỡng trong rau rất cao, vị ngọt đậm tự nhiên nên nêm ít gia vị (hoặc không cần nêm). Mỗi ngày ăn 2 bát (bát ăn cơm) canh rau chùm ngây (10 – 15g lá khô) là đủ dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể.

- Lá non có thể trộn salad, gỏi, ăn sống, xào thịt, trứng, xay nhuyễn thành nước sinh tố.

- Lá, hoa và quả non của chùm ngây dùng làm thực phẩm cho người và gia súc, chống suy dinh dưỡng trẻ em. Có thể phơi khô, tán bột để được lâu.

- Hoa chùm ngây ngọt, nhiều dưỡng chất, làm rau, phơi khô nấu nước uống như trà.

- Quả non xào, nấu canh, hầm xương, ninh súp cho hương vị như măng tây.

- Hạt chùm ngây có thể rang ăn như đậu phộng.

- Rễ non chùm ngây ăn sống, làm gia vị.

- Hạt khô để làm hoạt chất lọc nước hoặc ép lấy dầu. Hoặc nghiền nát hòa vào nước để lọc sạch.

Một trang trại trồng cây chùm ngây

Cây chùm ngây mọc nhanh, sống được ở những điều kiện đất đai khô cằn, hạn hán, khí hậu khắc nghiệt, nên có thể trồng làm hàng rào xanh che chắn. Dáng cây thon, thân óng, tán đẹp, lá xanh mướt nên còn được trồng làm cảnh.

Cây chùm ngây cho nhiều lá vào cuối mùa khô trong khi các loài cây rau khác thường cho ít lá. Hiện nhiều sản phẩm thô của chùm ngây như lá tươi, quả non, hoa, rễ tươi, rễ khô, cành nhánh phơi khô, vỏ cây khô… được làm thực phẩm dinh dưỡng, thực phẩm chức năng, nước giải khát dinh dưỡng, trà lá chùm ngây, trà hoa chùm ngây, sản phẩm làm đẹp, viên chùm ngây, bột chùm ngây, dầu, các loại biệt dược… Nhiều loại trà đã cho thêm chùm ngây vào để pha trà uống, nhưng dùng lá nguyên chất tốt hơn.

Vì chùm ngây có giá trị dinh dưỡng cao, nên khi mua dùng phải chọn cơ sở có uy tín để tránh mua sản phẩm không đủ chất lượng.

Lưu ý:

- Gỗ chùm ngây mềm, giòn nên dễ bị gãy trong mưa bão. Do đó để khai thác sử dụng cần cắt ngọn khi đạt độ cao nhất định để tiện thu hái và kích thích cây đâm tược, nảy cành nhiều, hạn chế thiệt hại do gãy đổ.

- Hạn chế sử dụng rau và các chế phẩm từ chùm ngây cho phụ nữ có thai.

Hạt cây chùm ngây.

Theo Gia đình & Xã hội